تاثیر واقعیت مجازی در درمان کودکان مبتلا به فلج مغزی

فلج مغزی یکی از علل اصلی ناتوانی جسمی در کودکان است. از هر هزار تولد حدود دو تا سه کودک به این اختلال مبتلا می شوند. فلج مغزی به علت آسیب دیدگی یک یا چند قسمت از مغز به وجود می آید. این نقاط وظیفه حرکات بدن، هماهنگی اعضا و حفظ حالت بدن را برعهده دارند. علائم و نشانه های فلج مغزی در کودکان مختلف متفاوت است اما معمولا این کودکان علاوه بر مشکلات حرکتی، دچار مشکلات حسی، ادراکی و ارتباطی نیز می شوند. ممکن است کودکانی که دچار فلج مغزی هستند با مشکلات عملکردی و ساختاری بدن از قبیل ضعف عضلات، محدودیت دامنه حرکات، بدن و مواردی از این قبیل مواجه باشند.

این موارد باعث می ‌شود که میزان حضور کودک در فعالیت های ورزشی و بازی با همسالانش محدود شود به همین دلیل برنامه مراقبت از کودکان مبتلا به فلج مغزی نباید فقط شامل بهبود عملکرد ساختاری و بهبود محدودیت حرکتی باشد بلکه باید به تغییر عوامل محیطی و فردی نیز کمک کند تا در نهایت نتیجه مطلوبی به دست بیاید.

واقعیت مجازی

به تازگی پزشکان متوجه شده‌ اند که کاربرد واقعیت مجازی می تواند به بهبود عملکرد حرکتی کودکان مبتلا به فلج مغزی کمک کند. منظور از واقعیت مجازی استفاده از یک محیط مجازی پویا است که به کمک نرم افزار و سخت افزار های کامپیوتری طراحی شده است تا کاربران فرصت حضور در محیطی که شبیه به دنیای واقعی است را داشته باشند. در برنامه های واقعیت مجازی از یک محیط پویا استفاده می شود که به حرکات کاربر پاسخ می دهد. به عنوان مثال کودک می ‌تواند در هنگام انجام فعالیت های عملکردی در این محیط مجازی به تعامل بپردازد و شاهد عکس ‌العمل در آن فضا باشد.

کاربرد واقعیت مجازی در توان بخشی کودکان مبتلا به فلج مغزی

پزشکان از واقعیت مجازی برای توان بخشی در کودکان مبتلا به فلج مغزی استفاده کرده اند. سیستم ها و برنامه های واقعیت مجازی محیطی را طراحی می ‌کند که کودکان می توانند به دفعات مکرر و در زمان دلخواه تمرین کنند. واقعیت مجازی می تواند یک محیط مناسب که شبیه دنیای واقعی است را طراحی نماید تا کودک بتواند در این فضا به انجام فعالیت های مخصوص بپردازد.

در دنیای مجازی این فعالیت ها بر اساس شرایط فرد طراحی می شوند تا زمانی که کودک در حال بازی کردن است چالش کافی برای او به وجود بیاید. واقعیت مجازی فورا به ارائه فیدبک دیداری و شنوایی مرتبط با عملکرد کودک می ‌پردازد. بازی های واقعیت مجازی به نحوی طراحی شده اند که کودک بتواند از طریق آموزش فعالیت محور به حل مشکلات بپردازد و سیستم یادگیری او بهینه شود. این فرآیند می ‌تواند بعدا باعث ایجاد تغییر در انعطاف پذیری نورون ها شود. محیط بازی ها و انیمیشن های واقعیت مجازی باعث می شود که انگیزه کافی در کودک برای بازی کردن ایجاد شود.

تاثیر واقعیت مجازی در کودکان مبتلا به فلج مغزی

واقعیت مجازی یک فرصت اجتماعی برای بازی کردن در اختیار کودک قرار می دهد تا بتواند در این محیط فعالیت کند و به این ترتیب کودک مورد حمایت بیشتر دوستان خانواده پزشکان و معلمان خود قرار خواهد گرفت. واقعیت مجازی می تواند از طریق این ویژگی ها به بهبود اختلالات عملکردی کودک بپردازد زیرا عضلات کودک قوی می ‌شوند و دامنه حرکات کودک بهبود پیدا می ‌کند و سطح محدودیت‌ ها کمتر خواهد شد.

واقعیت مجازی می تواند به طور مستقیم به شکل دهی فاکتورهای محیطی بپردازند و باعث کاهش موانع محیطی شود. به عنوان مثال با بهبود دامنه حرکات انگشتان، کودک می ‌تواند به راحتی به انجام کارهایی بپردازد که قبلا برای او دشوار بوده است. این فرآیند باعث می ‌شود که نقش حمایتی اعضای خانواده و دوستان کودک مبتلا به فلج مغزی پر رنگ ‌تر شود. هدف اصلی از کاربرد واقعیت مجازی این است که به این گروه از کودکان کمک کنیم بتوانند از طریق تعامل در دنیای مجازی و غلبه بر موانعی که در این فضا وجود دارد به تدریج میزان حضور و فعالیت خود را در دنیای واقعی افزایش دهند و بتوانند مهارت هایی که در دنیای مجازی یاد گرفته ‌اند را به دنیای واقعی منتقل کند.

 

آنچه اهمیت بسیار زیادی دارد این است که ویژگی های فردی کودک در یادگیری مهارت های آموخته شده در دنیای مجازی و انتقال موفقیت آمیز آنها به دنیای واقعی تاثیر زیادی دارد.

 

بررسی نقش واقعیت مجازی در فلج مغزی در تحقیقات مختلف

تحقیقاتی که بر روی تاثیر واقعیت مجازی در کودکان مبتلا به فلج مغزی انجام شده است نشان داده که این روش توانسته است به بهبود عملکرد حرکتی، کنترل بدن و عملکرد بازوی این کودکان کمک کند. به طور کلی تحقیقاتی که در خصوص کاربرد واقعیت مجازی در این کودکان انجام شده است حاکی از تاثیرات مثبت این روش جدید در بهبود عملکرد حرکتی کودکان است.

محققان دلایل متعددی را ارائه کرده‌ اند که نشان می دهد درمان با واقعیت مجازی می تواند باعث بهبود مهارت های مختلف از قبیل حل مسئله، افزایش انگیزه، افزایش فعالیت جسمانی و تغییر در انعطاف ‌پذیری نورون های این گروه از کودکان شود. این مسئله باعث می ‌شود که موانع فردی و محیطی که کودک مبتلا به فلج مغزی با آن مواجه است به تدریج از بین برود و عملکرد ساختاری بدن کودک بهبود پیدا کند و کودک بتواند به نحو بهتری در جامعه و مدرسه حضور داشته باشد. برای بهبود مهارت یادگیری کودک باید یک مهارت را صدها بار در طول روز تکرار کند تا باعث ایجاد تغییر در ساختار اعصاب بدن او شود. مهارت یادگیری با تکرار تمرینات و انجام فعالیت هایی که به حل مسئله مربوط است بهبود پیدا می کند.

ماهیت واقعیت مجازی در توان بخشی کودکان مبتلا به فلج مغزی

ماهیت بازی گونه واقعیت مجازی به کودک اجازه می دهد یک تمرین را بارها و بارها تکرار کند و در نهایت به موفقیت برسد. انعطاف پذیر بودن تعداد زیادی از برنامه های واقعیت مجازی این اطمینان را می دهد که فرایند آموزش در یک محیط مناسب می تواند به بهبود مهارت های شناختی کودک کمک نماید. هدف از کاربرد واقعیت مجازی بهبود عملکرد کودکان است. به عنوان مثال هنگامی که کودک به انجام یک بازی می پردازد سعی می کند امتیاز بیشتری به دست بیاورد و به طور فعال از همه توان خود برای رسیدن به این هدف استفاده می کند و از قدرت عملکردی و فکری خود برای دستیابی به موفقیت استفاده می نماید.

محیط انیمیشن واقعیت مجازی با خلق یک محیط پویا به کودک کمک می کند تمایل بیشتری برای تکرار تمرینات داشته باشد و به تدریج شاهد بهبود عملکرد خود باشد. هرچه واقعیت مجازی شباهت بیشتری به دنیای واقعی داشته باشد میزان بهبود عملکرد کودک افزایش خواهد یافت زیرا هنگامی که کودک غرق بازی کردن در این فضا می شود دیگر توجهی به عملکرد بدن خود ندارد و فقط به بازی و موقعیتی که قرار است به دست بیاورد توجه می کند. این مسئله باعث می ‌شود که به تدریج عملکرد و سرعت واکنش کودک بهبود پیدا کند و بتواند در دنیای واقعی عملکرد بهتری داشته باشد. ایجاد انگیزه رمز موفقیت بکارگیری واقعیت مجازی در درمان اختلالات سیستم عصبی است.

 

مترجم: لیلا عبدالملکی

منبع