کاربرد واقعیت مجازی در برنامه فیزیوتراپی بیماران پس از سکته ایسکمیک
سکته یکی از بیماری های شایع سیستم اعصاب مرکزی از مهمترین دلیل ناتوانی جسمانی محسوب می شود. تحقیقات متعددی که در خصوص سکته انجام شده است نشان داده که در آینده تعداد زیادی از افراد سراسر جهان به این اختلال دچار خواهند شد که این مسئله می تواند به یک چالش بزرگ در عرصه فیزیوتراپی تبدیل شود. در این شرایط نیاز به روش های جدید برای توان بخشی بیماران پس از سکته مغزی اهمیت بسیار زیادی می یابد.
با پیشرفت علم و فناوری، بیماران مبتلا به اختلالات عصبی با احتمالات جدیدی در خصوص بهبود عملکرد جسمانی خود مواجه خواهند شد. در حدود ۶۹ درصد از موارد سکته مغزی منجر به ناتوانی حرکتی و محدودیت اندام های فوقانی می شود که این مسئله بر روی کیفیت زندگی بیماران تاثیرات منفی می گذارد و آنها را برای انجام فعالیت های روزمره خود دچار مشکل می نماید. مهمترین مسئله ای که در بیماران سکته مغزی مطرح شده افزایش توانایی عملکردی اندام های فوقانی آنها است.
فیزیوتراپی در واقعیت مجازی
با گذر زمان و پیشرفت علم و فناوری کامپیوتر و توانسته اند حضور پر رنگ تری در زندگی تعداد زیادی از افراد داشته باشند. پزشکان توانسته اند از این نوع پیشرفت برای توان بخشی بیماران استفاده کنند. در حال حاضر می توان برنامه فیزیوتراپی را در واقعیت مجازی انجام داد. واقعیت مجازی یک محیط شبیه سازی شده کامپیوتری است که با تاثیر گذاشتن بر حواس انسان و نمایش همه فعالیت هایی که فرد می تواند در دنیای واقعی انجام دهد توانسته است یک محیط واقعی را طراحی کند
. واقعیت مجازی می تواند اطلاعات حسی متعددی را برای کاربر ارسال نماید که شباهت زیادی به تجربیات و در دنیای واقعی دارد. این فناوری نوین کامپیوتری به یادگیری یک فرایند در دنیای واقعی کمک می کند و می تواند فیدبک های مربوط به مدت زمان انجام یک تمرین، تعداد دفعات انجام آن و شدت تمرینات را به کاربر ارائه دهد.
محیط واقعیت مجازی به کاربر کمک می کند امکان برقراری ارتباط با اشیا و محیطی که توسط سخت افزار طراحی شده است را داشته باشد. در این محیط بی نظیر می توان به طراحی و شخصی سازی برخی فعالیت ها پرداخت و فاکتورهایی از قبیل تنوع، شدت و خصوصی سازی یک حرکت را با هم ترکیب کرد تا میزان انعطاف پذیری مغز افزایش پیدا کند.
نتایج حاصل از فیزیوتراپی در واقعیت مجازی
حدود ۱۵ سال است که از واقعیت مجازی در فیزیوتراپی بیماران مبتلا به اختلالات مغزی استفاده می شود و در حال حاضر نتایج بسیار خوبی به دست آمده است. فناوری واقعیت مجازی امکان ایجاد و طراحی یک محیط شبیه سازی شده متناسب با شرایط بیمار را فراهم می کند و فیدبک های لازم را در اختیار بیمار قرار خواهد داد. به این ترتیب بیمار می تواند در یک محیط ایمن و مناسب به انجام برنامه توان بخشی خود بپردازد.
معمولاً واقعیت مجازی در قالب یک محیط دو بعدی یا سه بعدی ساخته و ارائه می شود و هر دو محیط امکان حضور در برنامه فیزیوتراپی را فراهم می کند. در واقعیت مجازی سه بعدی بیمار آنقدر در این محیط شبیه سازی شده غرق می شود که کاملا حضور خود را در آن فضا احساس می کند. در برنامه واقعیت مجازی دو بعدی تمرینات طراحی شده با استفاده از یک صفحه کامپیوتری استاندارد یا مانیتوری که روی دیوار قرار دارد انجام خواهد شد که هر دو روش با مزایای عالی همراه هستند.
محققان تحقیقی را بر روی فیزیوتراپی در واقعیت مجازی انجام داده اند و در این تحقیق با استفاده از فناوری واقعیت مجازی، و ضبط حرکات توسط دوربین توانسته اند به ثبت و تحلیل و بررسی حرکات سوژه در فضای مجازی بپردازند. تمرینات طراحی شده در فضای دو بعدی و توسط بیمارانی که دچار اختلالات سیستم عصبی بودند انجام شد. تعداد زیادی از بیماران در مرحله توان بخشی پس از سکته مغزی قرار داشتند. در این مرحله از بیماران خواسته شده که مقابل این صفحه مانیتور بنشینند تا بتواند شاهد عکس العمل خود در فضای واقعیت مجازی باشند. در این محیط تعدادی اشیای مختلف قرار داشت و کاربر باید آنها را پیدا می کرد و آنها را در دست خود می گرفت یا با آنها ضربه می زد.
به لطف این فناوری نوین و خلاقانه بیمار فوراً شاهد فیدبک عملکرد خود بود و می توانست متوجه شود که آیا تمرین خود را به درستی انجام داده است یا خیر. این محیط به نحوی طراحی شده بود که بتواند به بهبود عملکرد اندام های فوقانی بیمار و بهبود عملکرد شناختی او بپردازد تا به تدریج فرآیند برنامه ریزی و توجه کردن در بیمار بهتر شود. این امر به طور همزمان باعث بهبود عملکرد شناختی و توانایی حرکتی بیماران می شود و متخصص فیزیوتراپی می تواند حرکات صحیح و اشتباه بیمار را تشخیص دهد و به آنها بپردازد.
این برنامه درمانی در قالب بازی انجام می شود و هدف اصلی آن این است که عملکرد اندام های فوقانی بیمار را افزایش دهد. تحقیقاتی که در خصوص تاثیرات توان بخشی در اندام های فوقانی بیماران پس از سکته مغزی توسط واقعیت مجازی انجام شده است توانسته نتایج مثبتی را ارائه دهد و پزشکان به این نتیجه رسیده اند که فیزیوتراپی در واقعیت مجازی می تواند به بازآموزی و بهبود عملکرد اندام های فوقانی بیمار کمک کند.
تحقیقات انجام شده در خصوص واقعیت مجازی توانسته است به پزشکان در خصوص مناسب بودن این برنامه درمانی در آینده اطمینان بدهد و حتی این امکان را به وجود بیاورد که بیمار بتواند از این روش در منزل یا محل کار خود بهره بگیرد. آنچه که اهمیت بسیار زیادی دارد این است که هیچ یک از بیمارانی که تحت درمان و توان بخشی با این روش قرار گرفته اند شاهد عوارض جانبی نبوده اند و همه آنها از موثر بودن برنامه واقعیت مجازی و ابزارهای درمانی آن رضایت کامل داشته اند.
در این روش درمانی هم بیماران و هم متخصص فیزیوتراپی می توانند به خوبی فرآیند درمان را کنترل کنند و نتایج به دست آمده را بررسی نمایند. نکته حائز اهمیت دیگری که در این خصوص وجود دارد این است که محیط جذاب واقعیت مجازی توانسته است انگیزه لازم را برای تکرار تمرینات در بیمار به وجود بیاورد زیرا این تمرینات در قالب بازی انجام می شود و به این ترتیب تمایل بیمار برای انجام دادن آنها افزایش خواهد یافت.
مترجم: لیلا عبدالملکی