درمان بیماری پارکینسون
همانطور که می دانید بیماری پارکینسون یکی از اختلالات سیستم عصبی بدن است که تعداد بسیار زیادی از افراد در سراسر جهان به آن مبتلا شده اند. این بیماری باعث کاهش توانایی جسمانی بیمار می شود و به تدریج از میزان حرکات او کاسته خواهد شد. پزشکان عقیده دارند که این اختلال به علت کاهش سطح دوپامین در مغز به وجود می آید.
ممکن است در ابتدا بیمار با علائمی از قبیل لرزش خفیف دست مواجه شود اما به تدریج بر شدت علائم افزوده خواهد شد. افراد مبتلا به پارکینسون با مشکلاتی از قبیل لرزش بدن، اختلال در راه رفتن، مشکل در صحبت کردن، اختلال بلع، زوال عقل، از دست دادن کنترل روده و مثانه و سایر اختلالات مواجه می شوند.
می توان از داروهای مخصوص این بیماری برای کنترل علائم ایجاد شده استفاده کرد و روند پیشرفت بیماری را کند نمود. در صورتی که مصرف داروهای مخصوص این بیماری نتواند به کنترل بیماری کمک کند پزشک از روش های دیگری استفاده خواهد کرد.
درمان بیماری پارکینسون
تحریک عمق بافت مغز
گاهی اوقات به غیر از درمان دارویی از روش های دیگری برای کنترل این بیماری استفاده می شود. تحریک عمیق بافت مغز یکی از روش های درمانی است که می تواند با مزایای متعددی برای این بیماران همراه باشد. این روش می تواند جایگزین روش های قدیمی شود.
در این روش پالس های الکتریکی به مغز بیماران مبتلا به پارکینسون ارسال می شود تا از شدت علائم و نشانه های بیماری کاسته شود. در بخش زیر در خصوص این روش درمانی صحبت خواهیم کرد.
مزایای تحریک عمیق بافت مغز
تحریک عمیق بافت مغز یک روش جراحی برای درمان بیماری پارکینسون است اما معمولا در همه افراد انجام نمی شود. متخصص مغز و اعصاب زمانی از این روش استفاده می کند که حداقل چهار سال از ابتلای بیمار به این اختلال گذشته باشد و هنوز علیرغم مصرف داروهای سودمند مخصوص بیماری پارکینسون با عوارض اختلالات حرکتی مواجه باشد.
این روش درمانی می تواند به خوبی به کاهش سفتی و خشکی عضلات، کاهش لرزش بدن و کندی حرکات بدن بپردازد. این روش نمی تواند تاثیر چندانی برای عدم تعادل و قفل شدن بدن در هنگام حرکت و سایر علائم غیر حرکتی داشته باشد.
یک قانون کلی که در این خصوص وجود دارد این است که این روش برای بیمارانی انجام می شود که بدن آنها به خوبی به داروهای تجویز شده پاسخ داده است. در این افراد تحریک عمیق بافت مغز می تواند مزایای زیادی را برای کاهش علائم بیماری و عوارض جانبی آن به دنبال داشته باشد.
ارزیابی بیمار قبل از شروع درمان
گروهی از متخصصین از قبیل متخصص مغز و اعصاب و متخصص اختلالات حرکتی به طور کامل و ارزیابی بیمار می پردازند تا از مناسب بودن او برای انجام این روش اطمینان حاصل کنند. ارزیابی بیمار شامل بررسی داروهای تجویز شده و علائم بیمار، عکس برداری از مغز و گاهی اوقات انجام تست حافظه است. هدف از انجام تست حافظه شناسایی مشکلاتی است که ممکن است پس از تحریک عمیق بافت مغز بدتر شود.
پزشک با بیمار در خصوص مزایای این روش درمانی صحبت خواهد کرد زیرا تجربیات هر بیمار با بیمار بعدی متفاوت است. پزشک همچنین اطلاعات سودمندی را در خصوص عوارض بالقوه جراحی از قبیل خونریزی، سکته و عفونت در اختیار بیمار قرار می دهد.
نحوه انجام تحریک عمیق بافت مغز
در این روش از تعدادی سیم نازک که الکترود نام دارد استفاده می شود و پزشک آنها را درون نقاط خاصی از یک یا دو طرف مغز قرار می دهد تا حرکات بیمار را کنترل کنند. معمولا در هنگام انجام این روش بیمار به طور کامل بیهوش نمی شود تا بتواند به سوالات پزشک پاسخ دهد و به انجام کارهای خاصی که پزشک از او می خواهد بپردازد. به این ترتیب پزشک از نصب و کاشت صحیح الکترودها اطمینان حاصل می کند. در برخی از مراکز پزشکی از تصویربرداری هدایت کننده برای کاشت صحیح الکترودها استفاده می شود و بیمار به طور کامل بیهوش می گردد. هر یک از این روش ها مزایا و معایب خود را دارند و برای همه افراد مناسب نمی باشند.
پس از آنکه الکترودها در محل مناسب قرار داده شدند به یک دستگاه که به کمک باتری کار می کند متصل می شوند. این دستگاه معمولاً زیر پوست و در ناحیه ترقوه قرار داده می شود و به طور مداوم از طریق الکترودها پالس های الکتریکی را ارسال می کند تا علائم بیماری پارکینسون کاهش پیدا کند.
چند هفته پس از کاشت این دستگاه پزشک شرایط بیمار را ارزیابی می کند و در صورت لزوم داروهای بیمار را کمتر می نماید. به طور کلی ممکن است چند ماه و حتی یک سال طول بکشد تا پزشک و بیمار بتوانند شاهد مزایای کاشت دستگاه و مصرف همزمان دارو ها باشند.
مکانیسم اثر تحریک عمیق بافت مغز
هنوز مکانیسم اثر تحریک عمیق بافت مغز به خوبی مشخص نشده است اما تعداد زیادی از متخصصان و محققان عقیده دارند که این دستگاه باعث تنظیم الگوهای سیگنال دهنده الکتریکی غیر عادی در مغز می شود. سلول های مغز از این سیگنال های الکتریکی برای همکاری با هم استفاده می کنند و به این ترتیب توانایی حرکتی و عملکردی بیمار بهبود پیدا می کند.
این سیگنال ها در بیماری پارکینسون از حالت طبیعی خارج می شوند و به این ترتیب همکاری لازم بین سلول های مغز از بین خواهد رفت. تحریک عمیق بافت مغز باعث اختلال در این الگو می شود و به همین دلیل همکاری میان سلول های مغز بهبود می یابد و از شدت علائم و نشانه های بیماری کاسته خواهد شد.
معایب این روش درمانی
این روش نیز همانند سایر عمل های جراحی با خطرات و عوارضی همراه است. خونریزی و بروز عفونت از عوارض رایج در انواع عمل های جراحی محسوب می شوند. اگرچه انجام این روش در برخی از افراد می تواند بسیار مفید باشد احتمال بروز عوارض جانبی از قبیل افسردگی، توهم، اختلال شناختی و مواردی از این قبیل وجود دارد.
احتمال جا به جا شدن الکترودها در مغز همیشه مطرح است و این امر می تواند باعث بروز اختلالات شخصیتی در بیمار شود. پس از کاشت این دستگاه نیز احتمال بروز تورم بافت مغز و خواب آلودگی وجود دارد. همچنین ممکن است بدن این دستگاه را به عنوان یک شیء خارجی تلقی کند و آن را پس بزند.
درمان پارکینسون به کمک واقعیت مجازی
واقعیت مجازی یکی از روش های جدید برای درمان بیماری پارکینسون است. در این روش از یک محیط کامپیوتری سه بعدی استفاده می شود. این محیط به نحوی طراحی شده است که بیمار خود را به طور کامل در آن احساس می کند و از فضای واقعی فاصله می گیرد. پزشک از بیمار می خواهد که در این محیط به انجام دادن کارهای خاصی بپردازد. به عنوان مثال ممکن است پزشک از بیمار بخواهد که یک کتاب را بلند کند.
ممکن است در ابتدا انجام دادن این حرکات برای بیمار دشوار باشد زیرا به علت بیماری پارکینسون عضلات بدن دچار سفتی و خشکی می شوند. به تدریج و با بهبود توانایی عملکردی بیمار و کاهش خشکی عضلات تمایل او برای همکاری با پزشک بیشتر خواهد شد. هرچه بیمار تمایل بیشتری برای حضور در این محیط و انجام دادن تمرینات خاص داشته باشد از میزان شدت علائم او کاسته خواهد شد و بیمار می تواند به تدریج شاهد بهبود وضعیت جسمانی خود باشد.
مترجم: لیلا عبدالملکی