درباره ترس از ارتفاع چه می دانید؟
آیا دچار ترس از ارتفاع هستید؟ آیا وقتی یک منظره را از بالای کوه نگاه می کنید، احساس ضعف می کنید؟ آیا وقتی راجع به بالا رفتن از پله حرف می زنید، احساس ناآرامی می کنید؟ اگر این علائم را دارید، احتمالا به ترس از ارتفاع مبتلا هستید. نگران نباشید. اگر این مطلب را تا انتها بخوانید به شما خواهم گفت که علائم، نشانه ها و دلایل ترس شما چیست و به علاوه به شما راه هایی را پیشنهاد خواهم کرد که به فوبیای ارتفاع خود غلبه کنید.
ترس از ارتفاع چیست؟
بلندی هراسی، ترس از ارتفاع یا آکروفوبیا یکی از رایج ترین ترس ها در بین مردم است. آمارها نشان می دهد که در جوامع امریکایی از هر 20 نفر، یک نفر از ارتفاع می ترسد. میزان بروز این ترس در خانم ها، دو برابر آقایان است.
آیا فوبیای ارتفاع، طبیعی است؟
حتما برای شما هم پیش آمده است که از بالای یک ارتفاع به پایین نگاه کنید و احساس سرگیجه کنید. این یک رخداد طبیعی است که از ما در برابر خطرات محیطی محافظت می کند. جالب است بدانید که شما بدون احساس ترس به دنیا آمده اید اما همین که چهار دست و پا راه رفتن را آغاز کردید، رفته رفته ترس در وجودتان شکل گرفته است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید حتی حیوانات هم در برابر ارتفاع از خود مراقبت می کنند. این رخداد طبیعی را نمی توانیم فوبیای ارتفاع در نظر بگیریم. اما چیزی که ممکن است شما با خواندن ادامه مطلب متوجه شوید این است که چه زمانی این ترس می تواند دردسر ساز باشد؟
آیا شما به ترس از ارتفاع مبتلا هستید؟
افراد زیادی هستند که از تجربه بازی های خطرناک در شهربازی یا سقوط آزاد از بالای کوه می ترسند، این یک فرآیند طبیعی است و نمی تواند زندگی عادی و روزمره شما را مختل کند. اما شاید شما از آن دسته افرادی باشید که از رانندگی روی پل می ترسید. ممکن است از ایستادن روی بالکن یا بالا رفتن از پله وحشت داشته باشید. این امکان هم وجود دارد که همیشه به دنبال اتاق های طبقه همکف بگردید. ایستادن کنار پنجره برای شما تجربه ترسناکی است. متاسفانه باید به شما بگویم که احتمالا به فوبیای ارتفاع دچار هستید.
ترس از ارتفاع چه مشکلاتی را ایجاد می کند؟
اگر این ترس را نشناسید و آن را درمان نکنید کار می تواند از این هم دشوارتر شود.فوبیای ارتفاع می تواند کیفیت زندگی شما را به طور جدی دستخوش تغییر کند. مثلا موقعیت های زیر را در نظر بگیرید:
موقعیت ۱
تصور کنید که یک موقعیت شغلی بسیار خوب به شما پیشنهاد شده است ولی دفتر کار شما در طبقه دهم یک برج زیباست. شما می توانید از پنجره های این برج تمام شهر را زیرنظر خود داشته باشید، اما وقتی شما به ترس از ارتفاع دچار هستید، هیچ کس باور نمی کند که این شغل را قبول کنید.
موقعیت ۲
بلندی هراسی به شما اجازه نمی دهد که لامپ سوخته منزلتان را تعویض کنید، چون از بالا رفتن از نردبان می ترسید. شما آن قدر این موضوع را به تعویق می اندازید که در نهایت فرد دیگری به جای شما این کار را انجامم می دهد.
موقعیت ۳
دوستانتان شما را به یک سفر یک روزه دعوت کرده اند. شما تجربه کوهنوردی در هوای خنک صبح را از دست می دهید، چون از ارتفاع دل خوشی ندارید.
موقعیت ۴
یکی از دوستان شما، به تازگی در طبقه هفتم یک آپارتمان منزلی خریده است و از شما دعوت کرده است. شما از شرکت در این مهمانی طفره می روید، چون قرار گرفتن در ارتفاعات برای شما ترسناک است.
موقعیت های دیگر
اگر فرزند شما بالای درخت گیر افتاد، چگونه می توانید او را نجات دهید؟ فوبیای ارتفاع شما می تواند شما را از پرواز با هواپیما هم منع کند. بلندی هراسی یکی از مهم ترین دلایل ترس از پرواز است.
ترس از ارتفاع چگونه ایجاد می شود؟
فوبیای ارتفاع می تواند به دلایل مختلفی در شما به وجود آمده باشد. گاهی ممکن است چند عامل دست به دست هم بدهند تا این ترس را در شما ایجاد کنند. در ادامه، تعدادی از این دلایل معرفی شده اند.
تجربه سقوط
مهم ترین دلیلی که می تواند فوبیای ارتفاع را در شما ایجاد کند، تجربه سقوط است. این تجربه ممکن است در کودکی شما اتفاق افتاده باشد. شاید هم ناخواسته شاهد سقوط فردی بوده اید و این در ناخودآگاه شما باعث ترس شده است.
دلایل خانوادگی
این احتمال هم وجود دارد که این ترس از پدر و مادر به شما منتقل شده باشد. اگر پدر و مادر شما از ارتفاع می ترسند، این احتمال وجود دارد که این ترس را به شما هم انتقال بدهند.
ترس های جانبی
ترس از آسیب های ناشی از سقوط هم می تواند یکی از عواملی باشد که شما را وادار به دوری کردن از ارتفاع می کند.
نشانه های ترس از ارتفاع چیست؟
وقتی در ارتفاعی قرار می گیرید و فوبیای ارتفاع بر شما غلبه می کند، به شکل های مختلفی می توانید واکنش نشان دهید:
واکنش های احساسی
وقتی از سطح زمین فاصله دارید، احساس می کنید که تعادل ندارید. در این وضعیت فقط به دنبال یک راه فرار می گردید. شاید هم به دنبال جایی باشید که به آن تکیه کنید. طبیعی ترین واکنش در این حالت این است که روی زمین بنشینید یا خم شوید. عدم تعادل در بعضی از افراد باعث می شود که آن ها بدن خود را خم می کنند. ناگفته پیداست که اگر این اتفاق در بالای پشت بام یک مجتمع بلند بیفتد، چه فجایعی ممکن است رقم بخورد.
واکنش های فیزیکی
لرزش پاها، عرق کردن، بالا رفتن ضربان قلب و درد در قفسه سینه معمول ترین حالت هایی است که در زمان ترسیدن رخ می دهند. اگر این ترس ادامه پیدا کند، ممکن است منجر به بی هوشی و از حال رفتن شما هم بشود. وقتی در موقعیت پر تنشی قرار گرفته اید، نمی توانید به درستی فکر کنید. این می تواند ترس شما را خیلی بیشتر کند. تندتر شدن تنفس، احساس تنگی نفس و حملات ناگهانی ترس (پانیک) می تواند در چنین شرایطی شما را تحت فشار قرار دهد.
سرگیجه ناشی از بلندی هراسی
ترس از بلندی، می تواند به شکل سرگیجه هم بروز کند. البته باید یادآوری کنم این سرگیجه گاهی ممکن است ناشی از آسیب های گوش و حلق و بینی باشد که شما به اشتباه آن را فوبیای ارتفاع تعریف می کنید. با مراجعه به یک متخصص گوش و حلق و بینی می توانید اطمینان حاصل کنید که آیا این مشکل ناشی از اضطراب بلندی هراسی است یا صرفا یک مشکل در گوش شماست.
فریاد زدن، گریه کردن
گاهی شدت فشارهای وارده آن قدر زیاد است که حتی ممکن است فریاد بکشید یا شروع به گریه کردن کنید. فریاد زدن و گریه کردن می تواند راهکاری برای فرار از این تنش و ترس باشند اما درمانی برای ترس از ارتفاع محسوب نمی شوند.
واکنش های اجتماعی
ترس از ارتفاع می تواند شما را به آدمی گوشه گیر و افسرده تبدیل کند. وقتی شما به دلیل ترس از بالا رفتن از پله، ترس از ایستادن کنار پنجره یا ترس از آسانسور نمی توانید به راحتی در جامعه حضور داشته باشید، کم کم فردی منزوی و تنها خواهید شد.
برای غلبه بر ترس از ارتفاع چه باید کرد؟
روبرو شدن با ترس
بعضی افراد تلاش می کنند که با حضور در مکان هایی که برایشان ترسناک است، بر این ترس غلبه کنند. اگرچه این راه حل منطقی به نظر می رسد اما می تواند مثل یک شمشیر دولبه باشد. تصور کنید در مهمانی حضور دارید که بسیاری از افراد غریبه و آشنا هم در آن شرکت دارند. خودتان را مجبور می کنید که به بالکن بروید و بر ترس از ارتفاع غلبه کنید. اما دچار حمله عصبی می شوید، ناگهان شروع به گریه کردن می کنید. دچار تنگی نفس می شوید و همه حاضران در مهمانی دچار ترس و نگرانی می شوند. اگر منصفانه به این ماجرا نگاه کنیم این می تواند باعث ایجاد ترس بیشتر و خجالت زدگی در شما شود.
برای درمان ترس از ارتفاع چه باید کرد؟
برای درمان بلندی هراسی یا ترس از ارتفاع راهکارهای مختلفی پیشنهاد شده است. مسلم است که با تکنیک هایی مثل کشیدن نفس عمیق، یوگا یا مدیتیشن می توانید بر اضطراب خود غلبه کنید. اما این یک روش درمانی دائمی و قطعی نیست. بنابراین باید به دنبال راه های جایگزین بهتری باشیم. البته اگر بتوانید این راهکارها را انجام دهید.
روان درمانی
روان درمانی می تواند یکی از راه هایی باشد که برای غلبه بر ترس از ارتفاع به شما کمک می کند. در این روش درمانی شما تکنیک های شناختی رفتاری (CBT) را یاد می گیرید. این تکنیک ها به شما کمک می کند تا بتوانید بر جنبه های منفی ترس از ارتفاع غلبه کنید. در طول این درمان، شما یاد می گیرید که کم کم کنترل احساسات خود را در دست بگیرید. یک روان درمانگر خوب می تواند به شما کمک کند که مشکل خود را پیدا کنید و آن را به درستی کنترل و درمان کنید. این روان درمانی می تواند همراه با هیپنوتیزم هم باشد.
درمان دارویی
گاهی ممکن است برای غلبه بر مشکل ترس از بلندی، دارو درمانی هم به کار گرفته شود. ترس از ارتفاع می تواند استرس زیادی را در زندگی روزمره شما وارد کند. بنابراین ناچار خواهید شد که از داروهای ضد اضطراب استفاده کنید. مهم ترین داروهایی که برای درمان اضطراب تجویز می شوند، بتابلاکرها هستند. داروی D- سیکلو سرین از سال 2008 برای درمان ناهنجاری های عصبی پیشنهاد شده است.
مضرات استفاده از دارو
باید یادآوری کنم که تحقیقات سال های اخیر اثر درمانی این دارو روی اضطراب را رد کرده اند. حتی اگر فرض کنیم که این دارو اثر مثبتی هم روی اضطراب شما دارد، باز هم یک درمان موقتی است. اگر بخواهید همیشه از این دارو استفاده کنید، دچار وابستگی دارویی می شوید و این می تواند برای سلامت جسمی شما بسیار خطرناک باشد.
استفاده از بنزودیازپین
داروی دیگری که برای کاهش اضطراب به کار می رود، بنزودیازپین است که یک داروی به شدت اعتیاد آور است.
معمولا دارو درمانی به عنوان آخرین راه حل برای کسانی تجویز می شود که نسبت به درمان های دیگر هیچ پاسخی نداده اند. پیشنهاد می کنم قبل از اینکه دارو درمانی را شروع کنید، حتما راه های دیگر را امتحان کنید.
مواجهه درمانی
مواجهه درمانی یکی از موثرترین راه هایی است که برای مقابله با ترس از ارتفاع به کار گرفته می شود. زمانی که شما با بلندی هراسی به درمانگر مراجعه می کنید از شما درباره احساساتتان در هنگام بالا رفتن از پله یا آسانسور می پرسد. موثرترین درمان برای شما این است که به تدریج یا به صورت ناگهانی با عامل ترسناک روبرو شوید.
درمان ترس از ارتفاع با مواجهه درمانی
برای درمان فوبیای ارتفاع، به چند جلسه روان درمانی نیاز دارید. هر یک از این جلسات، با برنامه خاصی انجام می شوند. البته جلسات مواجهه درمانی معمولا بعد از درمان شناختی رفتاری آغاز می شوند. در طول این جلسات، شما عامل ترس خود را پیدا کرده اید. حال زمان آن رسیده است که در طی چند مرحله، با عامل ترس خود روبرو شوید.
مرحله اول
در مرحله اول مواجهه درمانی، درمانگر از شما می خواهد که تابلوهایی را نگاه کنید که در آن یک فرد بالای یک ساختمان ایستاده است و از بالا به پایین نگاه می کند. این روش قطعا برای شما سرگیجه و اضطراب به همراه دارد. ولی نگران نباشید. درمانگر در کنار شماست و اوضاع شما را تحت کنترل دارد.
مرحله دوم
در مرحله دوم درمانگر به شما پیشنهاد می دهد که ویدئوهایی را ببینید. در این ویدئوها، افرادی را می بینید که از پل های باریک یا کوه های بسیار مرتفع بالا می روند. اگرچه این روش می تواند برای درمان به شما کمک کند، اما زمانی این درمان موثرتر خواهد بود که شما خودتان این تجربه را پشت سر بگذارید.
مرحله سوم
در جلسات بعدی روان درمانی، درمانگر شما را به محیط های مرتفع می برد و شما را وادار می کند از پله بالا بروید. شما را مجبور می کند که روی اولین پله نردبان بمانید. یا از شما می خواهد به یک گلدان روی بالکن آب بدهید. اما برای اینکه شما بتوانید به این تجربیات در دنیای واقعی دست پیدا کنید، حداقل به بیست جلسه روان درمانی نیاز دارید.
خبر خوب این است که امروزه برای درمان ترس از ارتفاع به روش مواجهه درمانی، جایگزین بهتری پیدا شده است. این جایگزین استفاده از واقعیت مجازی است.
درمان ترس از ارتفاع با واقعیت مجازی
در درمان ترس از ارتفاع با واقعیت مجازی، یک محیط کامپیوتری مصنوعی و سه بعدی جایگزین محیط واقعی می شود. شما در این فضای مجازی فرصت دارید که با عامل ایجاد کننده ترس خود مواجه شوید. به این روش به تدریج یاد می گیرید که بر ترس خود غلبه کنید. بعد از اینکه از واقعیت مجازی برای مواجهه با عامل ترس خود استفاده کردید، آن فردی که از پل های باریک و کوه های سخت بالا می رود، خود شمایید.
مزایای درمان فوبیای ارتفاع با واقعیت مجازی
درمان در حضور روان درمانگر
شما می توانید در کلینیک درمانگر خود به راحتی تجربه حضور در ارتفاعات مختلف را پشت سر بگذارید. روان درمانگر شما در کنار شماست و همه حالت های اضطراب شما را تحت کنترل دارد.
استفاده از بازی برای درمان
در واقعیت مجازی می توان از بازی هم استفاده کرد . این بازی ها شما را در شرایط مختلف قرار می دهد تا بتوانید حضور در ارتفاع را تجربه کنید. اگرچه مواجهه با ارتفاع، مهم ترین راهکار درمانی شماست، اما وقتی این مواجهه با یک بازی و سرگرمی همراه باشد، هم شما را برای ادامه درمان ترغیب می کند و هم شرایط مواجهه با ترس را برای شما آسان می کند.
استفاده از واقعیت مجازی
اولین بار در سال 2009 تکنولوژی واقعیت مجازی به شکل شبیه سازی سه بعدی برای درمان فوبیای ارتفاع به کار گرفته شد.
پیش از آن هم در سال 2001 استفاده از واقعیت مجازی برای درمان ترس از ارتفاع، به عنوان یک روش آسان و ارزان و سریع معرفی شده بود.
استفاده از واقعیت مجازی در درمان بلندی هراسی
طراحی آزمایش
در سال 2018، دکتر فریمن و همکارانش در دانشگاه آکسفورد پژوهشی را درباره غلبه بر ترس از ارتفاع با واقعیت مجازی انجام دادند. آن ها 100 داوطلب مراجعه کننده به کلینیک درمانی را انتخاب کردند. همه این افراد برای اولین بار مراجعه کرده بودند و پیش از این هیچ درمانی را تجربه نکرده بودند. دکتر فریمن آن را به دو گروه تقسیم کرد. 51 نفر از آن ها را به عنوان کنترل انتخاب شدند و 49 نفر از آن ها را تحت درمان ترس از ارتفاع با واقعیت مجازی قرار داد.
انجام آزمایش
بیماران تحت درمان با VR، شش جلسه و هر جلسه به مدت 30 دقیقه تحت درمان قرار گرفتند. آن ها به صورت مجازی حرکت روی یک پل را آغاز کردند، یک گربه را از بالای یک درخت نجات دادند. در لبه بالکن نقاشی کشیدند و ساز نواختند. آخرین مرحله این سفر درمانی سوار شدن به یک بالن مجازی در اطراف فضای باز ساختمان بود.
کنترل آزمایش
دکتر فریمن تلاش می کرد که هر یک از بیماران را در موقعیتی قرار دهد که در دنیای واقعی از آن اجتناب می کردند. او عکس العمل های آن ها را به دقت مورد بررسی قرار می داد تا متوجه شود که در هر موقعیت، چه عکس العملی نشان می دهند. در کنار این درمان، وی بیماران را تشویق می کرد که در حد فاصل جلسات درمانی شان، در دنیای واقعی هم بالا رفتن از ارتفاع را تجربه کنند.
نتیجه آزمایش
در پایان دوره درمان با واقعیت مجازی، 34 نفر از 49 نفر تحت درمان اعلام کردند که دیگر از ارتفاع نمی ترسند.
حال که این مطلب را تا انتها خواندید، حتما دنبال راهکاری برای درمان ترس از ارتفاع خود هستید.
کلینیک تخصصی واقعیت مجازی پیلوسکا با کمک روان درمانگر های مجرب و آموزش دیده در کنار شماست تا با بهره گیری از تکنولوژی واقعیت مجازی، به شما برای غلبه بر ترس از ارتفاع کمک کند.
منابع:
نگارنده و مترجم: سیمین معروف