واقعیت مجازی به بهبود تعادل بدن کمک می کند.
واقعیت مجازی یک فناوری جدید است که توانسته با کمک کامپیوتر یک فضای مجازی سه بعدی را طراحی کند و به کاربر فیدبک های دیداری، شنوایی و عملکردی بدهد. کاربر می تواند با این جهان تعامل داشته باشد و با اشیای سه بعدی موجود در محیط بدون هیچ گونه محدودیتی ارتباط برقرار کند. در حال حاضر به طور گسترده از آموزش با واقعیت مجازی برای توان بخشی بیماران استفاده می شود.
توان بخشی بیماران مبتلا به سکته مغزی، پارکینسون، فلج مغزی و سایر اختلالات سیستم عصبی با موفقیت هایی همراه بوده است. حتی می توان از این روش برای درمان برخی از انواع فوبیا از قبیل ترس از حیوانات، ترس از ارتفاع، ترس از فضای بسته و مواردی از این قبیل استفاده کرد. هنگامی که بیمار به آموزش دیدن در واقعیت مجازی می پردازد نقاط مختلفی از مغز فعال می شوند و عکس العمل نشان می دهند. تحقیقات متعددی که در خصوص واقعیت مجازی انجام شده است نشان داده که واقعیت مجازی می تواند به بهبود تعداد زیادی از اختلالات پزشکی کمک کند.
تاثیر عدم تعادل بر فعالیت های روزمره
عدم تعادل یکی از عوامل مهمی است که می تواند باعث بروز ناتوانی حرکتی شود. این اختلال بر روی نحوه راه رفتن فرد تاثیر می گذارد و می تواند و کنترل فعالیت های روزمره و تاثیرات منفی بگذارند. تحقیقات نشان داده است که بیش از ۳۳ درصد از افرادی که دچار عدم تعادل هستند در معرض خطر زمین خوردن قرار می گیرند و علت مرگ بیش از نیمی از افراد مسن و زمین خوردن به علت نداشتن تعادل توصیف شده است. برخی از روش های آموزشی توانسته است به بهبود کنترل بدن و راه رفتن فرد کمک کند اما میزان اثرگذاری این روش های آموزشی محدود است زیرا بیماران تمایل چندانی برای حضور در این نوع فعالیت ورزشی ندارند.
با پیشرفت فناوری میزان کارائی تجهیزاتی که برای توان بخشی بیماران استفاده می شود افزایش یافته است و توانسته به بهبود عملکرد حرکتی و تعادل این افراد کمک کند. در فناوری واقعیت مجازی از محیط نرم افزاری و سخت افزاری کامپیوتری برای تهیه محیط دو بعدی و سه بعدی استفاده شده است و کاربر می تواند در این محیط فیدبک های دیداری، شنوایی و حرکتی دریافت کند.
فناوری واقعیت مجازی با تکیه بر سه ویژگی استقلال و عدم وابستگی، تعامل و حس حضور طراحی شده است. افرادی که دچار مشکلات حرکتی و تعادل هستند می توانند از فناوری واقعیت مجازی برای توان بخشی عملکرد خود بهره بگیرند. این تکنیک می تواند به طور کامل یا نسبی به بهبود نقص حرکتی بدن کمک کند. در صورتی که بیماران این برنامه درمانی را دنبال کنند می توانند به خوبی از خود مراقبت نمایند، کارهای خود را به تنهایی انجام دهند و به این ترتیب کیفیت زندگی آنها بهبود پیدا خواهد کرد.
تاثیر تمرینات واقعیت مجازی بر تعادل بدن
به طور کلی حفظ تعادل بدن به هماهنگی ۳ سیستم بسیار مهم بدن از قبیل سیستم بینایی، شنوایی و سیستم حرکتی بستگی دارد. درصورتی که مغز دچار هرگونه مشکل احتمالی شود عملکرد این سیستم ها کاهش پیدا می کند. در صورتی که یک یا دو سیستم دچار مشکل شود تعادل بدن بر هم می خورد و ریسک زمین خوردن در فرد افزایش پیدا می کند. پزشکان عقیده دارند که می توان با آموزش حرکات سر و چشم در افراد مسن به بهبود توانایی عملکردی آنها پرداخت ریسک زمین خوردن در این افراد کاهش پیدا کند.
تجربیات رفتاری از قبیل یک محیط عالی و بدون نقص، فعالیت جسمانی و آموزشی می تواند به بهبود عملکرد مغز پس از آسیب دیدگی کمک کند. تحقیقات متعددی که بر روی واقعیت مجازی انجام شده است نشان داده که تاثیر تمرین کردن در این محیط بیشتر است زیرا فرایند تکرار حرکات در یک محیط جدید انجام می شود و برای کاربر خسته کننده نخواهد بود. محیط شبیه سازی شده سه بعدی واقعیت مجازی در مقایسه با دنیای واقعی اطلاعات بهتر و قوی تری را در اختیار کاربر قرار می دهد و به این ترتیب کاربر می تواند مجدداً با هماهنگی اعضای بدن و حفظ تعادل آشنا شود.
واقعیت مجازی می تواند نقش مهمی را در ایجاد ارتباطات عصبی و ارائه نتایج مثبت در خصوص عملکرد بیمار ایفا کند. با دریافت فیدبک دیداری در واقعیت مجازی ساختار مغز بهبود پیدا می کند که این مسئله یک اتفاق مهم در واقعیت مجازی محسوب می شود. افرادی که دچار سکته مغزی شده اند می توانند از فیدبک دیداری برای تنظیم نیروی جاذبه بر بدن خود استفاده کنند و بر نحوه حالت بدن شان کنترل داشته باشند. در این حالت فیدبک های متعدد در واقعیت مجازی می تواند به تقویت و کنترل بدن و حفظ تعادل آن کمک نماید. فتر و همکارانش چند آزمایش را بر روی میمون ها، گربه ها و سایر حیوانات انجام دادند و متوجه شدند که تمرینات دیداری و عملکردی در توان بخشی بدن و بهبود عملکرد سیستم شنوایی نقش دارد و به مرور و با تقویت این سیستم میزان تعادل سوژه افزایش خواهد یافت.
برتری واقعیت مجازی نسبت به سایر روش های درمانی
با توجه به تحقیقاتی که بر روی واقعیت مجازی انجام شده است محققان به این نتیجه رسیده اند که واقعیت مجازی در مقایسه با فیزیوتراپی، کاردرمانی و سایر روش های موجود با مزایای منحصر به فردی در زمینه توان بخشی همراه است. واقعیت مجازی باعث می شود که فرایند درمان جذاب تر باشد و کاربر در قالب تفریح و سرگرمی به انجام برخی تمرینات بپردازد.
می توان از فعالیت های ورزشی مورد علاقه کاربر در دنیای واقعی بهره گرفت و از آنها در برنامه واقعیت مجازی استفاده کرد. بیماران در حالت نشسته و ایستاده به انجام تمرین می پردازند و از آنجایی که میزان دشواری این روش نسبت به سایر روش ها کمتر است و ایمنی بالایی دارد بیماران تمایل بیشتری به حضور در این فضا خواهند داشت.
کم هزینه بودن این روش باعث شده است که بیماران تمایل بیشتری به انجام تمرینات و بهره گرفتن از واقعیت مجازی داشته باشند. در دنیای مجازی به غیر از بیمار شخص دیگری حضور ندارد و بیمار می تواند بدون ترس از دیده شدن مشکل خود به فعالیت بپردازد و شاهد بهبود تدریجی عملکرد خود باشد.
مترجم: لیلا عبدالملکی