ترس از فضاهای بسته به راحتی قابل درمان است. در این مطلب به شما روش درمان قطعی و همیشگی ترس از فضای بسته را خواهم گفت.
تعریف ترس از فضای بسته
حتما شما هم فیلم منتشر شده از ترانه علیدوستی در فرودگاه را دیده اید؟ بعد از بازگشت از جشنواره کن و دریافت جایزه برای فیلم فروشنده، مردم برای استقبال از این هنرمندان عزیز، در فرودگاه تجمع کرده بودند. ترانه علیدوستی در آن شرایط احساس تنگی نفس و اضطراب می کرد. به همین دلیل از مامورین حراست خواسته بود که او را سریعتر از آن محیط خارج کنند.
بسیاری از مردم به وی انتقاد کردند که چرا برای پاسخ دادن به ابراز احساسات مردم در سالن منتظر نمانده است و بی توجه به ازدحام جمعیت، محیط را ترک کرده است. واقعیت این است که او بیشتر از آنچه باید، حضور جمعیت را احساس کرده است.
چند روز بعد از این موضوع، ترانه علیدوستی با انتشار پستی در توئیتر از ابتلای خود به کلاستروفوبیا یا ترس از فضای بسته، پرده برداشت.
وی اعلام کرد که وقتی آن شب وارد فضای بسته و پرجمعیت سالن انتظار شده است، احساس خفگی و تنگی نفس به او دست داده است. او به صورت ناخودآگاه به دنبال راهی بوده که آن محیط را ترک کند. در واقع این احساس او یک واکنش غیر ارادی نسبت به فضای بسته است.
علائم ترس از فضاهای بسته
تنگی نفس، درد در قفسه سینه، نفس های کوتاه و منقطع، خشک شدن دهان، لرزیدن، داغ شدن بیش از حد، گیجی از علائم معمول تنگناهراسی است. بعضی از افراد در چنین شرایطی نیاز شدیدی به تخلیه ادرار پیدا می کنند. بعضی از افراد می گویند که انگار دیوارها به سمت ما حرکت می کنند. بعضی از افراد ادعا می کنند که چشم هایشان تار می بیند.
دلایل تنگناهراسی
ترس از فضاهای کوچک می تواند دلایل متعددی داشته باشد. بعضی از این دلایل ریشه در کودکی دارند و بعضی از آن ها، به دلیل رخدادهای طبیعی اتفاق می افتند.
شکل زیر، این دلایل را به طور کلی نشان می دهد.
دلایل ژنتیکی
همانند بقیه ترس هایی که در زندگی با آن روبرو هستیم، ترس از فضای بسته هم می تواند از طریق مارپیچ پر رمز و راز DNA به ما انتقال پیدا کند.
دلایل محیطی
فردی را می شناسم که به شدت از سوار شدن به آسانسور می ترسد. چون به نظر او فضای تاریک و کوچک آسانسور باعث خفگی و تنگی نفس می شود. پدر او نگهبان یک مجتمع تجاری بزرگ بود و همه سال های خدمتش در یک اتاقک کوچک سپری شد. او همیشه می گوید: ” خودم در عجبم که بابام اون همه سال تو اون اتاقک کوچیک طاقت آورد، ولی من دو ثانیه هم طاقت ندارم”.
عجیب به نظر می رسد، اینجاست که باید نقش عوامل محیطی و سبک زندگی را برتر از دلایل ژنتیکی در نظر گرفت.
تنها زندگی کردن
بسیاری از افرادی که مدت زمان طولانی زندگی می کنند، ممکن است دارای نشانه های پنهان افسردگی باشند. یکی از نشانه های پنهان افسردگی، ترس از فضای بسته است.
علاقمندی بیش از حد به فیلم های ترسناک
بعضی از افراد هستند که از دیدن فیلم های ترسناک لذت می برند. این افراد ممکن است گاهی فیلمی ترسناک ببینند ولی معمولا درگیر آن نمی شوند. افرادی هم هستند که دیدن فیلم های ژانر وحشت برای آن ها عادت است. این افراد مستعد هستند که به صورت ناخودآگاه درگیر کلاستروفوبیا شوند.
وقوع تصادف
اگر فردی در یک تصادف ماشین گیر افتاده باشد، احتمالا در آینده هم به ترس از فضاهای بسته مبتلا خواهد بود.
دلایل خانوادگی
سبک زندگی فرد، عادت های روزمره و نحوه تربیت هر کس می تواند عامل مهمی برای ایجاد ترس در وی باشد.
والدین کنترل گر
کودکانی که تحت کنترل والدین بسیار کنترل گر پرورش پیدا کرده اند، احساس آزادی کمی در زندگی دارند. این احساس خفقان و گیر افتادن در تنگنا، می تواند در جنبه های دیگر زندگی آن ها هم وارد شود.
تنبیه های دوران کودکی
فیلم اتاق تاریک را دیده اید؟ راجع به این فیلم توضیح زیادی نمی دهم. چون نمی خواهم جذابیت آن از دست برود. اما برای اینکه بدانید چرا این موضوع را مطرح کردم، باید بگویم یکی از عواملی که می تواند در ایجاد ترس و اضطراب در افراد تاثیر داشته باشد، رفتار والدین در دوران کودکی است.
کودکانی که با حبس شدن در اتاق تاریک، زیر زمین خانه، حمام یا دست شویی تنبیه شده اند، در آینده بیشتر مستعد ابتلا به کلاستروفوبیا هستند.
جدایی والدین
تعجب نکنید. به ظاهر بی ربط به نظر می رسد، اما اشتباه نکنید. کودکی که شاهد جر و بحث یا دعوای پدر و مادر است، احساس بی پناهی و تنهایی می کند. او همیشه می ترسد که پدر و مادر خود را از دست بدهد. احساس بی پناهی کودک در فضای بسته، تشدید می شود.
اگر در زندگی زناشویی مشکلی دارید، حتما جهت رفع آن از یک مشاور مجرب کمک بگیرید. اگر به هر دلیلی چاره ای جز جدایی ندارید، کودک را از لحاظ ذهنی و روحی برای پذیرش این موضوع آماده کنید. اگر خودتان نمی توانید به تنهایی این کار را بکنید، از مشاور کمک بگیرید.
آزار و اذیت جنسی
هر فردی، کودک یا بالغ، زن یا مرد، که متحمل آزار و اذیت جنسی شده است، احتمالا از فضاهای بسته می ترسد. ترس از فضای بسته در زنان قربانی خشونت خانگی، بیشتر از بقیه زن هاست.
تشخیص ترس از فضاهای بسته
گاهی اوقات احساس تنگی نفس، گیجی، بدخلقی، بی قراری و ناآرامی در فضای بسته، به عنوان کلاستروفوبیا در نظر گرفته می شود. موقعیت های زیر را تصور کنید:
در مترو
ساعت 6 بعد از ظهر مرداد ماه است. شما بعد از یک روز خسته کننده و پرکار سوار مترو شده اید. فروشندگان مختلف از همه طرف برای فروش کالاهای خود فریاد می زنند. مسافران همه عجله دارند که سوار قطار شوند یا از قطار پیاده شوند. دور و برتان شلوغ است. اعصاب شما خرد شده است. دوست دارید هر چه زودتر از قطار پیاده شوید.
در BRT
ساعت 7 صبح است. شما برای رسیدن به محل کار خود عجله دارید. سوار اتوبوس های تندرو شده اید. راننده در هر ایستگاه توقف کوتاهی دارد. شما ناخودآگاه سعی می کنید، خودتان را نزدیک در خروجی برسانید تا بتوانید به آسانی و به سرعت پیاده شوید.
در ترافیک
هوای تهران بارانی است. شما در یک ترافیک سنگین گیر کرده اید. شما به دنبال راه های فرعی می گردید تا از این ترافیک فرار کنید.
اگر چنین موقعیت هایی را تجربه کرده اید، خوشبختانه به ترس از فضاهای بسته مبتلا نیستید. این موقعیت ها برای همه افراد پیش می آید. همه این موقعیت ها به شدت کلافه کننده هستند.
آیا من ترس از فضاهای بسته دارم؟
پرسش نامه زیر را پر کنید تا مطمئن شوید که ترس از فضاهای بسته دارید یا خیر؟
سوال اول
اگر دوستتان درباره یک موقعیت سخت و وحشتناک با شما صحبت کند، چه کار می کنید؟
- او را به گرمی در آغوش می گیرم تا زمانی که احساس آرامش کند(1).
- با دادن راهکارهای مفید، حس حمایتم را به او نشان می دهم (4).
- با شوخی و خنده، موقعیت را تغییر می دهم(3).
- سعی می کنم خودم را در موقعیت سخت دوستم، قرار دهم(2).
سوال دوم
حس شوخ طبعی خود را چگونه توصیف می کنید؟
- بیشتر اوقات جوک می گویم که اوضاع مرتب شود(3).
- شوخ طبعی ظریفی دارم که هر کسی متوجه آن نمی شود(4).
- شوخی های من ناراحت کننده و آزار دهنده است (1).
- بعضی اوقات شوخی هایم آزار دهنده می شود(2)
-
![درمان ترس از فضای بسته]()
آیا حس شوخ طبعی دارید؟
سوال سوم
در موقعیت های آزار دهنده مثلا داخل آسانسور شلوغ چه واکنشی انجام می دهید؟
- بعضی اوقات عصبانی می شوم (4)
- به بی تفاوتی و با شوخی گذراندن ادامه می دهم (3)
- تمرکز خود را روی چیزهای مهم می گذارم و سعی می کنم حواسم را از موضوع پرت کنم (1)
- آرام و با وقار ظاهر می شوم (2)
سوال چهارم
خودتان را به چه حیوانی تشبیه می کنید؟
- گربه(3)
- میمون(4)
- شیر (1)
- اردک(2)
![]()
خودتان را به کدام حیوان تشبیه می کنید؟
سوال پنجم
در اوقات فراغت خود چه کار می کنید؟
- در خانه می مانم و استراحت می کنم(2)
- با دوستانم به خرید یا سینما می روم (4)
- درس می خوانم (1)
- اوقات فراغت ندارم(3)
سوال ششم
محل مورد علاقه شما کجاست؟
- جایی روی زمین (1)
- استخر، سونا، دریا(2)
- من هیچ جایی احساس راحتی نمی کنم(4)
- هر جایی در ارتفاع (3)
سوال هفتم
کدام یک از مکان ها برای شما ترسناک تر است؟
- ارتفاعات(3)
- کنار دریا(2)
- آسانسور(4)
- هیچ جا(1)
سوال هشتم
کدام یک از ویژگی ها بهتر شما را توصیف می کند؟
- آدمی ماجراجو و کنجکاو هستم (1)
- عاشق طبیعت و سفر هستم(3)
- آدمی محتاط هستم(2)
- آدمی ترسو هستم(4)
براساس امتیاز مشخص شده در هر یک از گزینه ها، به خودتان امتیاز بدهید. هر چه امتیاز شما بالاتر باشد، نشان دهنده این است که ترس از فضاهای بسته در شما بیشتر است.
غلبه بر ترس از فضاهای بسته
راهکارهای مختلفی برای درمان ترس از فضاهای بسته، وجود دارد که می توانید در لینک زیر، به طور کامل درباره آن ها مطالعه کنید.
اما امروز می خواهم شما را با خود به یک دنیای جدید ببرم. نگران نباشید. این دنیا برای شما بسیار جذاب خواهد بود.
واقعیت مجازی
شما در یک اتاق قرار دارید که درهای آن بسته است. مسلم است که ترس از فضاهای بسته در شما بیدار شده است. شما به سمت در حرکت می کنید و تلاش می کنید این در را باز کنید. اما پشت آن هم در دیگری است. این شرایط بسیار ترسناک است.
ضربان قلب شما و سطح استرس شما بالاست. شما بسیار تمایل دارید این فضا را ترک کنید. روان درمانگری که کنار شماست، شرایط شما را کنترل می کند و با توجه به شرایط، امکان مواجهه شما را با فضای بسته، فراهم می کند.
این مهم ترین مزیت درمان با واقعیت مجازی است. درمان در شرایط کنترل شده. هم چنین مدت زمان مواجهه، شدت مواجهه و دفعات برخورد با عامل ایجاد کننده ترس، در واقعیت مجازی قابل تکرار است.
شما با روش درمان با واقعیت مجازی، می توانید بعد از 6-8 جلسه، بر ترس از فضاهای بسته خود غلبه کنید.
کلینیک تخصصی واقعیت مجازی پیلوسکا، تجربه واقعیت مجازی در دنیای واقعی است.
تجربه درمان با واقعیت مجازی به شما امکان تجربه حضور در فضاهای بسته را در دنیای واقعی می دهد.
منابع
نگارنده: سیمین معروف