اضطراب جدایی چیست؟
اضطراب جدایی (Separation Anxiety) نگرانی بیش از حد کودک است زمانی که از اعضای خانواده دور می شود. کودک به مادر، پدر یا یکی از اعضای خانواده اش وابستگی بیشتری دارد. زمانی که از آن ها دور می شود، تصور می کند اتفاق بدی می افتد. او همیشه نگران از دست دادن آن هاست.
آیا اضطراب جدایی طبیعی است؟
نگرانی از دوری پدر و مادر یا جدا شدن از آن ها، در همه کودکان وجود دارد. نوزادان در سنین 7 تا 11 ماهگی، بیشترین میزان اضطراب را تحمل می کنند که بسیار طبیعی است. اما اضطراب جدایی، فرآیندی است که در کودکان 18 ماهه تا 3 ساله دیده می شود. علائم این نگرانی تا 4 هفته و بیشتر طول می کشد.
چه کسانی درگیر اضطراب جدایی هستند؟
اضطراب جدایی می تواند در هر سنی و برای همه افراد اتفاق بیفتد. میزان شیوع آن در بین زنان و مردان یکسان است. در بین کودکان و بزرگسالان، اضطراب جدایی به شکل های مختلفی بروز می کند.
تجربه جدایی از پدر و مادر
جدا شدن از پدر و مادر برای هر کودکی سخت است. جدا کردن تخت خواب نوزاد شاید اولین مرحله رویارویی با این جدایی باشد. از شیر گرفتن نوزاد هم می تواند تنش زیادی را به نوزاد وارد کند. اما مهم ترین تصویری که همه ما از اضطراب جدایی داریم، روز اول مدرسه یا مهد کودک است.
دلایل اضطراب جدایی
نگرانی از جدایی می تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. اگر احساس می کنید کودکتان نمی تواند از شما جدا شود، دلایل زیر را بررسی کنید تا بتوانید ریشه اضطراب او را پیدا کنید.
شاغل بودن مادر
شاغل بودن مادران امروزی یک چالش جدی برای بچه هاست. آن ها مجبورند از سنین خیلی کم (حتی در دوران نوزادی) دوری از مادر را تجربه کنند. این شاید یکی از مهم ترین دلایل اضطراب جدایی باشد. آن ها زمانی که هنوز به مادر وابسته هستند، باید از او جدا شوند. روان شناسان کودک معتقدند که کودکان باید تا دو سالگی همیشه حضور مادر را در کنار خود داشته باشند. ساعت های طولانی دوری از مادر می تواند آن ها را در آینده آسیب پذیرتر از همسالانشان بکند. کودک در سن کم نمی داند که وقتی والدین می روند، این جدایی موقتی است و دوباره باز می گردند. او می ترسد که نکند برای همیشه تنها مانده است.
دلایل زیستی
اگر خودتان از جمله افراد مضطرب هستید، خیلی امکان دارد که این اضطراب را به فرزندتان هم انتقال دهید.
دلایل جسمی
بعضی اوقات دلیل اضطراب کودک شما، عدم تعادل در هورمون های بدن اوست. به هم خوردن تعادل هورمون های سروتونین و نوراپی نفرین می تواند باعث ایجاد اضطراب در کودک شما شود. اگر احساس می کنید، کودکتان بی قرار است او را به یک پزشک متخصص اطفال نشان دهید.
دلایل محیطی
کودکانی که دچار حادثه شده اند می توانند اضطراب دوری از پدر و مادر داشته باشند. اگر در محیط خانواده یا مدرسه کسی آن ها را آزار می دهد، حتما آگاهانه با این موضوع برخورد کنید. زیرا کودک برای فرار از این آزارها بیشتر به والدین خود پناه می برد. این خودش زمینه ساز اضطراب جدایی است.
دلایل خانوادگی
جدایی پدر و مادر، از دست دادن مادربزرگ یا پدربزرگی که کودک خیلی به او وابسته بوده است، ازدواج یا نقل مکان خواهر یا برادر بزرگتر می تواند وابستگی کودک به والدین را تشدید کند.
علائم اضطراب جدایی
وقتی کودک به مدت طولانی یک یا چند نشانه زیر را بروز می دهد، زمان آن رسیده است که نگرانی های او را جدی بگیرید. البته این علائم در هر کودکی متفاوت است. ولی باید با دقت، رفتار او را زیر نظر بگیرید تا مطمئن شوید که اضطراب دارد یا خیر.
– از اینکه بدون والدین در بیرون از خانه باشد، ابراز نگرانی می کند.
– علاقه ای به بازی کردن با هم سالان و دوستانش ندارد و ترجیح می دهد همیشه کنار والدین خود باشد.
– تصور می کند اگر از والدینش دور شود اتفاق بدی برایش می افتد مثل دزدیده شدن یا تصادف
– از تنها خوابیدن می ترسد.
– کابوس های شبانه او درباره تنها ماندن یا گم شدن است.
– هر وقت دور از والدینش است، از دل درد یا سردرد شکایت می کند.
تشخیص اضطراب جدایی
برای اینکه بتوانید اضطراب جدایی را تشخیص بدهید، باید از پزشک مخصوص کودک خود یا یک روان درمانگر مجرب کمک بگیرید. اگرچه این علائم تا حدی به شما نشان می دهند که آیا کودکتان مضطرب هست یا خیر؟
چرا درمان اضطراب کودکم ضروری است؟
اضطراب جدایی معمولا خود به خودی از بین نمی رود. اگر در کودکی این مشکل به شیوه صحیح حل نشود، گریبان کودک را در بزرگسالی هم رها نمی کند. درباره اضطراب جدایی در بزرگسالان، بعدا برایتان بیشتر توضیح خواهم داد.
ایجاد فوبیا
اگر اضطراب کودک را درمان نکنید، می تواند منجر به ایجاد ترس های شدید (فوبیا) در کودک شود. ترس از فضای بسته، ترس از تاریکی، ترس از حضور در اجتماع می توانند از اضطراب کودک ناشی شوند.
آسیب های جسمی
کودک مضطرب عادت هایی مثل ناخن جویدن، کشیدن موها، کندن پوست لب ها را از خود نشان می دهد. هم چنین حملات عصبی ممکن است به کودک دست بدهد. کودک مضطرب به پرخوری عصبی دچار می شود. اضافه وزن ناشی از این پرخوری هم کودک را منزوی می کند و هم زمینه ساز بیماری های بزرگسالی است.
پیشگیری از اضطراب جدایی
هیچ راه حل مشخصی برای پیشگیری از این اتفاق وجود ندارد. تنها اقدامی که باید بکنید، تشخیص دقیق و درمان به موقع است. اگر علائم اضطراب را در کودک خود مشاهده می کنید، حتما از یک روان درمانگر مجرب کمک بگیرید.
چگونه اضطراب جدایی کودک از مادر را کاهش دهیم؟
اضطراب جدایی قابل درمان است. اما لازم است که حتما روش درمانی صحیحی برای آن اتخاذ شود. روان درمانگر یا پزشک متخصص کودکان چند عامل زیر را در نظر می گیرد تا درمان مناسب را برای کودک پیدا کند.
پیدا کردن درمان مناسب
– سن کودک، شرایط سلامت عمومی و سابقه بیماری
– اگر کودکتان دارویی مصرف می کند، پزشک باید از آن اطلاع داشته باشد. اضطراب های کودک گاهی ناشی از عوارض جانبی داروی مصرفی است.
– میزان پیشرفت علائم اضطراب در کودک شما
– میزان همکاری کودک برای درمان
-میزان آمادگی کودک برای درمان
درمان دارویی
داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی می توانند به مهار اضطراب کودک کمک کنند اما آن را درمان نمی کنند. خیلی بعید به نظر می رسد که پزشک یا روان درمانگر، درمان دارویی را برای کودک تجویز کند. داروهای ضد اضطراب، کودک را به بی حالی، خواب آلودگی و خستگی وادار می کنند. آن ها نمی توانند فعالیت های مناسب سن خود را داشته باشند. مصرف داروهای ضد افسردگی در کودکی، به فرآیند رشد طبیعی کوچک آسیب جدی می زند.
درمان های شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری حتما باید توسط یک روان درمانگر مجرب انجام شود. در طول این درمان، روان درمانگر دلیل اضطراب کودک شما را پیدا می کند و به او کمک می کند تا احساسات منفی خود را کنار بگذارد. او یاد می گیرد که در زمان دوری از خانواده، خطری او را تهدید نمی کند. البته اگر مراقبت های لازم را انجام دهد. احساسات منفی او نسبت به پیرامونش به احساسات مثبت تبدیل می شود. او می تواند فرآیند رشد طبیعی خود را طی کند.
درمان با واقعیت مجازی
اگر برای درمان کودک خود، کلینیک واقعیت مجازی پیلوسکا را انتخاب کنید، روان درمانگر روش درمان با واقعیت مجازی را به شما پیشنهاد خواهد داد. واقعیت مجازی یک محیط شبیه سازی شده کامپیوتری است. زمانی که کودک هدست واقعیت مجازی را به چشم می زند، می تواند خودش را در یک محیط آرام تصور کند. محیطی مثل یک جنگل سر سبز که حیوانات در آن راه می روند. شاید هم محیطی مثل خانه مادربزرگ که کودک به یک قصه گوش می دهد. این محیط ها می تواند به کودک کمک کند تا بر اضطراب های خود غلبه کند.
درمان های شناختی رفتاری وقتی با درمان با واقعیت مجازی همراه می شوند، به صورت دائمی و قطعی ترس از جدایی را در کودکان از بین می برند.
منابع
نگارنده و مترجم: سیمین معروف