تاثیر واقعیت مجازی در توان بخشی بیماران پس از سکته مغزی و بهبود توانایی عملکردی و حرکتی آنها
تعداد زیادی از افرادی که دچار سکته مغزی شده اند با مشکلات عملکردی، حرکتی، شناختی و بینایی مواجه می شوند که این موارد بر توانایی آنها برای انجام فعالیت های روزمره تاثیر می گذارد. تقریباً ۸۰ درصد از افرادی که دچار سکته مغزی شده اند دچار مشکلات حرکتی می شوند که این وضعیت خود را به صورت از دست دادن و محدود شدن قدرت ماهیچه ها و هماهنگی آنها نشان می دهد. مشکلات حرکتی در پاها به طرز قابل توجهی بر تعادل و توانایی حرکتی بیماران تاثیر می گذارد.
در تحقیقی که توسط پولاک و همکارانش انجام شد تقریباً ۸۸ درصد از افرادی که دچار سکته مغزی شده بودند در هنگام مرخص شدن از بیمارستان ادعا کرده اند که توانایی حرکتی مناسبی ندارند. اکثر این بیماران می تواند پس از سکته در جامعه حضور پیدا کنند و معمولاً خانه نشین می شوند زیرا توانایی بالا رفتن از پله و سربالایی و راه رفتن روی نقاط ناهموار را ندارند به همین دلیل بهبود عملکرد حرکتی در این بیماران و توان بخشی آنها اهمیت بسیار زیادی دارد. بروز مشکل در راه رفتن عمدتاً به اختلال تعادل ارتباط دارد به علاوه بهبود تعادل بدن مهم ترین عاملی است که در افزایش توانایی عملکردی بیمارانی که دچار سکته مغزی شده اند نقش دارد.
در دوران بهبود توانایی راه رفتن و تعادل بدن مجدداً نحوه کنترل ارادی عضلات خود را یاد می گیرند. در روش های قدیمی این فرآیند از طریق فیزیوتراپی و کار درمانی میسر می شود. این دو روش بر روی تکرار مداوم برخی تمرینات خاص تمرکز دارند و به بهبود توانایی عملکردی بیماران کمک می کند اما مشکلی که در این خصوص وجود دارد این است که روش های قدیمی توان بخشی تکراری و خسته کننده هستند و معمولاً با نتایج متوسط همراه می باشند و باعث به تاخیر افتادن فرایند بهبود در بیمارانی که سکته کرده اند می شوند. مسئله دیگری که وجود دارد این است که تعداد دفعات و شدت انجام این دو روش نمی تواند به کسب نتایج اولیه و افزایش میزان بهبود بیمار کمک کند.
ورود واقعیت مجازی در عرصه توان بخشی بیماران پس از سکته مغزی
در سال های اخیر واقعیت مجازی وارد عرصه توان بخشی بیماران پس از سکته مغزی شده است. واقعیت مجازی یک برنامه کامپیوتری است که دارای چندین محیط سه بعدی می باشد. در این محیط بیماران می توانند به انجام فعالیت های جسمانی بپردازند و شاهد عکس العمل اشیاء موجود در آن محیط باشند. تحقیقات نشان داده است که واقعیت مجازی می تواند به بهبود عملکرد اعضای فوقانی افرادی که سکته کرده اند بپردازد.
پزشکان و محققان عقیده دارند که واقعیت مجازی با تاثیرات مثبت بر روی توانایی راه رفتن و سازمان دهی اعصاب مغز همراه است. در تحقیقاتی که بر روی کاربرد واقعیت مجازی و روی توان بخشی اندام های تحتانی پس از سکته مغزی انجام شده بهبود تعادل و توانایی حرکتی بیماران تایید شده است. تحقیقاتی که بر روی تاثیرات واقعیت مجازی در توان بخشی بیماران پس از سکته مغزی انجام شده است حکایت از نتایج مثبت آن بر روی بهبود تعادل و افزایش توانایی حرکتی بیماران دارد.
نتایج بدست آمده در خصوص آثار مثبت واقعیت مجازی نشان داده است که این روش نوین می تواند به بهبود عملکرد اندام های فوقانی و تحتانی در بیماران مبتلا به سکته مغزی کمک کند. به احتمال زیاد بتوان ارزش واقعیت مجازی برای حفظ تعادل و توانایی حرکتی بیماران را از جنبه های مختلف توضیح داد. واقعیت مجازی فرآیند آموزش و بازآموزی حرکات بیمار را از طریق تکرار تمرینات مختلف در محیط واقعیت مجازی میسر می کند.
تکرار تمرینات توانسته از فرضیه یادگیری تمرینات حرکتی را پایه ریزی کند. علاوه بر انجام تمرینات به صورت مکرر، متغیر بودن آنها نیز در کسب نتایج مثبت و بهبود توانایی و سازش پذیری بدن نقش مهمی را ایفا می کند. واقعیت مجازی به پزشکان و درمان گران نیز کمک می کند بتوانند با توجه به شرایط جسمانی هر فرد به طراحی یک برنامه تخصصی توان بخشی بپردازند که بتواند پاسخگوی نیازهای بیماران باشد. پزشک می تواند با توجه به وضعیت بیمار بر میزان شدت تمرینات بیافزاید زیرا این امر در پروسه یادگیری بهینه بسیار ضروری است.
در واقعیت مجازی بیماران و پزشکان می توانند در مقایسه با تمرین در دنیای واقعی فیدبک های بیشتری را به دست بیاورند این فیدبک ها می توانند درونی یا بیرونی باشند. منظور از فیدبک های درونی اطلاعات جسمانی از قبیل اطلاعات حرکتی است که در تعداد زیادی از بیماران با اختلال همراه شده است. فیدبک های خارجی یا فیدبک های افزوده از طریق یک منبع خارجی ارائه می شوند که معمولاً در انتهای تمرینات جسمانی توان بخشی به دست می آیند. پزشکان عقیده دارند فیدبک می تواند به بهبود سرعت یادگیری کمک کند و افرادی که دچار سکته شده اند می توانند از فیدبک های افزوده بهره مند شوند. فیدبک دیداری نیز در بهبود تعادل بیماران پس از سکته مغزی نقش دارد.
پزشکان عقیده دارند دارند که واقعیت مجازی باعث بهبود انگیزه فرد، افزایش میزان لذت او از انجام تمرینات و کاهش میزان دشواری حرکات و افزایش تمایل او برای تمرین کردن خواهد شد. میزان انگیزه و تمایل افراد برای همکاری با پزشک به خود فرد و تمایل او برای بهبود یافتن بستگی دارد. واقعیت مجازی توانسته است به بهبود کیفیت زندگی بیماران، حس رضایت مندی از خود و بهبود توانایی حرکتی این گروه از افراد کمک کند.
به طور خلاصه می توان گفت تحقیقات نشان داده است که واقعیت مجازی در مقایسه با کار درمانی و فیزیوتراپی با نتایج مثبت برای بهبود تعادل و توانایی حرکتی بیماران پس از سکته مغزی همراه است. پزشکان می توانند در جلسات توان بخشی از واقعیت مجازی برای انجام تمرینات مخصوص بهره بگیرند.
در فضای واقعیت مجازی بیمار از دنیای واقعی فاصله می گیرد و در دنیای مجازی به تمرین می پردازد و آنقدر در این فضا غرق می شود که دیگر متوجه دشواری تمرینات خود نخواهد بود. تمرین کردن در این فضا می تواند به خلق یک تجربه جدید برای بیماران و افزایش انگیزه آنها کمک کند.
پژوهش و جمع آوری مطالب: لیلا عبدالملکی