آیا از فضای بسته می ترسید؟ VR می تواند به شما کمک کند!
ترس از فضای بسته(کلاستروفوبیا)
ترس از فضای بسته نوعی فوبیایی موقعیتی (ترس از شرایط خاص) است که در آن فرد ترس زیادی از فضاهای کوچک یا محصور را تجربه می کند. یک فرد مبتلا به ترس از فضای بسته ممکن است از رفتن به داخل آسانسور به شدت بترسد.
همچنین بسیاری از افراد مبتلا به ترس از فضای بسته از رفتن داخل تونل، هواپیما یا معادن می هراسند. آنها معمولا با قرار گرفتن در چنین فضا هایی ناخودآگاه در ذهنشان تصور می کنند که گیر افتاده اند و نمی توانند از آن مکان بسته فرار کنند، بنابراین هرکاری می کنند تا از رفتن به چنین فضا هایی اجتناب کنند.
راه درمان بسیاری برای این فوبیا وجود دارد. در این مقاله سعی می کنیم تا شما را با یکی از جدیدترین و موثر ترین راه درمانی این فوبیا، یعنی درمان آن به وسیله ی واقعیت مجازی آشنا نماییم. اما پیش از بحث در مورد این درمان نوین، بهتر است اندکی با خود این فوبیا و راه های درمان سنتی آن آشنا شویم. با ما همراه باشید.
علت ترس از فضای بسته(تنگنا هراسی)
ترس از فضای بسته یک ترس اجتماعی رایج است که تقریبا 4٪ افراد در سراسر جهان را تحت تاثیر خود قرار می دهد. دانشمندان بر این باورند که دلایل زیر ممکن است منجر به بروز این ترس و وحشت شود:
- افراد مبتلا به اعوجاج فضایی بیشتر احتمال دارد که از فضاهای محصور و کوچک دچار ترس و وحشت شوند. آنها تمایل دارند که احساسات اغراق شده ای از فضای شخصی خود داشته باشند.
- به طور کلی، افرادی که تمایل بالاتری نسبت به اختلالات اضطرابی دارند نیز احتمال ابتلای آنها به ترس از فضای بسته بیشتر است.
- کسانی که سابقه ی اختلال هراس دارند و یا مستعد ابتلا به حملات هراس هستند، احتمال ابتلای آنها به ترس از فضای کوچک و محصور و بسته بیشتر است.
- تجارب تروما تیک گذشته نیز نقش مهمی در گسترش ترس از فضای بسته ایفا می کنند. به عنوان مثال، کودکاني که برای مجازات در گنجه زندانی شده اند ، در معرض خطر بيشتري براي ابتلا به ترس از فضای بسته قرار دارند.
- بعضی از نظریه ها نیز نشان می دهند که این فوبیا می تواند یک فوبیایی تکاملی باشد، به این معنی که ترس از فضای بسته و کوچک می تواند منفعت تکاملی داشته باشد!
بنابراین، پیشرفت این ترس اجتماعی پیچیده است، اما درمان آن تقریبا همیشه بر کاهش اضطراب بیمار تمرکز می کند.
علائم ترس از فضای بسته
ماهیت این ترس و وحشت ترس از گیر افتادن در تله و یا ناتوانی در فرار یا “زندانی بودن” است. بنابراین، ممکن است فرد مبتلا علائم فیزیکی و روانی، هردو را تجربه کند.
علائم فیزیکی
- علائم تنفسی مثل خفگی یا ناتوانی در تنفس
- نفوذپذيري
- ضربان قلب سریع
- تعریق
- غش
- احساس درد یا تهوع
- لرزش
علائم روانی
- افکار یا تصاویر ذهنی از دفن شدن یا در تله افتادن
- افکار مرگ گرایانه
- احساسی مانند فرار
- ناتوانی در تشخیص بین واقعیت و غیر واقعیت
درمان کلاسترو فوبیا
گاهی اوقات صرفا حتی فکر درمان ممکن است برای فردی مبتلا به فوبیای ترس از فضای بسته، شدیدا ترسناک باشد. واقعیت این است که اکثر گزینه های درمان شامل رو یا رویی با ترس است و باعث می شود فرد احساس ترس و اضطراب شدیدی کند.
بسیار مهم است که دوستان و اعضای خانواده حداکثر حمایت و تشویق را در قبال بیمار از خود نشان دهند. بسیاری از روانپزشکان دوستان / اعضای خانواده را به شرکت در جلسات درمان همراه با افرادی که به دنبال درمان هستند، تشویق می کنند.
- درمان “در معرض قرار گرفتن” – در این روش، بیمار به تدریج با ترس خود، که در این مورد ترس از فضاهای کوچک یا محصور است، رو به رو می شود، تا اینکه متوجه شود علیرغم قرار گرفتن در آن شرایط ترس برانگیز، هیچ آسیب ندیده است.
- تکنیک های کمک به خود – بیماران می توانند چند رویه کمک به خود را برای غلبه بر ترس از فضای بسته دنبال کنند. به عنوان مثال، به جای عجله کردن در خروج ازآسانسور، می توانید چند دقیقه در آنها بمانید و چندین بار بالا / پایین بروید تا خود را بهاحساس اضطرابتان عادت دهید. به تدریج، فرد میتواند روی ترسش از فضای بسته کار کند و یاد بگیرد تا اضطراب خود را کنترل کند تا اینکه ترس به طور کامل از بین رود. تنفس عمیق، تجسم، مراقبه و یوگا نیز برای کنترل حملات هراسی شناخته شده اند.
- تکنیک های مدل سازی – در این نوع درمان، بیماران تشویق می شوند تا افراد با اعتماد به نفس را در برابر ترس خود قرار دهند و رفتار سالم آنها را ببینند و تکرار یا تقلید کنند.
- درمان رفتار شناختی – این شیوه در درمان ترس از فضای بسته موثر است. به فرد ترسیده کمک می کند تا با ترس خود رو به رو شود و رفتارش را در مقابل شیء یا موقعیت ترسناک تغییر دهد.
- دارو درمانی – بعضی از آرام بخش ها یا ضد افسردگی ها ممکن است بر شدت ترس از فضای بسته را کاهش دهند. با این حال، باید از استفاده از این داروها دردرازمدت اجتناب شود، زیرا دارای بسیاری از علایم بازگشتی هستند.
برای مردم عادی، ترس از فضای بسته ممکن است اغراق شده و یا غیر منطقی به نظر برسد، اما برای فردی که از آن رنج می برد، می تواند موجب تضعیف و تاثیر گذاری منفی بر زندگی روزمره او شود.
با این حال، باید توجه داشته باشید که با درمان مناسب می توانید به طور کامل بر ترس خود از فضاهای کوچک غلبه کنید.
درمان ترس از فضای بسته با واقعیت مجازی
اما امروزه مهمترین و موثرترین روش درمانی فوبیای ترس از فضای بسته، همانا درمان با واقعیت مجازی است. این روزها البته واقعیت مجازی بهترین راه درمانی برای عموم فوبیا هاست.
همانطور که بهترین، هرچند پر ریسک ترین و پر استرس ترین روش درمانی سنتی شیوه ی “در معرض قرار گرفتن” است، واقعیت مجازی همان راه را دنبال می کند. با این تفاوت که در درمان واقعیت مجازی، فرد احساس امنیت بیشتری در طول درمان می کند.
دیگر لازم نیست بیمار برای مقابله با عملا ترس، عملا و و اقعا در شرایط ترسناک قرار بگیرد، بلکه با استفاده از VR می تواند مجازا با ترسش مواجه شود. در حالی که یک متخصص درمانگر در تمام طول درمان در کنارش نشسته و او را در این مقابله راهنمایی می کند.
درمانگر متخصصی که سطح و شدت ترس و فوبیای بیمار را بررسی کرده و مطابق با آن برنامه ای مجازی مناسب برای او ترتیب می دهد.
فرد در فیلم 360 درجه ی واقعیت مجازی، در شرایطی ایمن خود را داخل فضایی بسته می بیند و سعی می کند بر ترس خود غلبه کند.
مترجم و محقق : ندا ناصری